Ένα υπαίθριο μουσείο στο κέντρο της Αθήνας

Χτίστηκε εξ ολοκλήρου από μαρμάρινα σπαράγματα. Πάνω από το ύψος των παραθύρων εντοιχίζονται spolia (από τη λατινική λέξη spolium = λάφυρο. Τμήματα αρχιτεκτονικών μελών κατεστραμμένων κτηρίων που χρησιμοποιούνται ως οικοδομικό υλικό σε δεύτερη χρήση) αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά, παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά γλυπτά τα οποία τοποθετούνται χρονολογικά από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και τη μέση βυζαντινή περίοδο, συνθέτοντας μια υπαίθρια έκθεση γλυπτικής, αποτελούμενη από 90 γλυπτά διαφόρων εποχών. Χτίστηκε στο δεύτερο μισό του 12ο αιώνα μ.Χ. ενώ θεωρίες περί οικοδομήσεώς του τον 6, 7, 9, 10 αιώνα ή ακόμα 13 αιώνα μ.Χ. τείνουν να αποκλειστούν.
Τα περισσότερα από τα σπόλια που συγκροτούν τον Βυζαντινό Ναό της Θεοτόκου Γοργοεπήκοου / Αγίου Ελευθερίου, γνωστού και ως Μικρή Μητρόπολη, είναι τμήματα από πρωτοχριστιανικά και βυζαντινά τέμπλα, ενώ τα υπόλοιπα είναι ελληνικές και ρωμαϊκές επιτύμβιες στήλες, επιγραφές και αρχιτεκτονικά μέλη.
Κατά την δημιουργία του πρώτου ελληνικού ανεξάρτητου κράτους, η έλλειψη δημόσιων κτιρίων, οδήγησε τους Βαυαρούς στην απόφαση να χρησιμοποιήσουν αρκετές εκκλησίες, που βρίσκονταν τότε σε καλή κατάσταση για κρατικές ανάγκες. Έτσι ο μικρός αυτός ναός από το 1834 έως το 1839 μ.Χ. χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη αρχαιοτήτων, ενώ από το 1839 έως το 1862 μ.Χ. μετετράπη σε Δημόσια Βιβλιοθήκη.
Το 1863 μ.Χ., ο ναός αφιερώνεται στον Άγιο Ελευθέριο με αφορμή την έξωση του Όθωνα και την λήξη της Βαυαροκρατίας στην Ελλάδα. Η σύνδεση του Αγίου Ελευθερίου με την ιστορία της Αθήνας είναι διττή. Αφενός συνδέεται με την απελευθέρωση της πόλεως από τους Τούρκους - Βαυαρούς και αφετέρου συνδέεται με την αρχαία Ελλάδα, καθότι ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου Ελευθερίου και προστάτη των εγκύων γυναικών οικοδομήθηκε στα θεμέλια αρχαίου ναού της Ειλειθυίας, θεότητας του τοκετού.

Πηγές:
www.byzantineathens.com
Γεννάδειος Βιβλιοθήκη