Το εκκλησάκι των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου βρίσκεται στα όρια του Αεροδρομίου, νοτιοανατολικά των Σπάτων. 
Χτισμένο τον 14ο αιώνα όχι στη σημερινή του θέση, αλλά 340 μέτρα ανατολικότερα. Εκεί που σήμερα προσγειώνονται ή απογειώνονται αεροπλάνα. Η αρχική του θέση ήταν πάνω σε αεροδιάδρομο του Ελ. Βενιζέλος. Το 1997 με ράγες μετακινήθηκε στη σημερινή του θέση. Από τις ανασκαφές προκύπτει πως κάποια στιγμή ήταν κοιμητηριακός ναός, αφού γύρω του έχουν βρεθεί αρκετοί τάφοι, διαφόρων περιόδων. Στο εσωτερικό του σώζεται τοιχογραφία 18ου αιώνα, του Αγίου Χαραλάμπους, έργο της σχολής Γεωργίου Μάρκου.
Το ζώο που επιλέγεται για το κουρμπάνι είναι κυρίως ταύρος. Πρέπει να είναι δυνατός, νεαρός, ανευνούχιστος και να μην έχει μπει ποτέ του σε ζυγό. Μαζί με τον ταύρο πολλές φορές σφάζονται αρνιά, τράγοι, κριάρια ή και μικρότερα ζώα. Το ζώο σε κάποιες περιοχές στολίζεται και περιφέρεται σε όλο το χωριό με συνοδεία μουσικής. Σε κάποιες άλλες οδηγείται απευθείας στον τόπο της θυσίας. Ο παπάς διαβάζει μια ευχή κι αμέσως μετά το ζώο θανατώνεται. Το αίμα του θεωρείται φυλαχτό γι’ αυτό όλοι σπεύδουν να βουτήξουν βαμβάκι, που έπειτα θα πάρουν σπίτι τους, ή να κάνουν στο μέτωπό τους το σημείο του σταυρού.
Κατόπιν το ζώο γδέρνεται, τεμαχίζεται και μαγειρεύεται σε μεγάλα καζάνια. Σε πολλές περιοχές το μαγειρεύουν με σιτάρι ή κριθάρι, το λεγόμενο “κεσκέκι”. Σε περιοχές της Αττικής συνήθως το μαγειρεύουν στιφάδο, πιστεύοντας ότι τα πολλά στρώματα των κρεμμυδιών συμβολίζουν την αναγέννηση ή την κυκλική επάνοδο της ζωής. Μετά το κοινό γεύμα ακολουθεί γλέντι.
Ο Αικατερινίδης στη μελέτη του Νεοελληνικές Αιματηρές Θυσίες κάνει λόγο για συγκεκριμένα είδη θυσιών, που τις χωρίζει σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Τις ημερολογιακές και τις περιστασιακές. Οι ημερολογιακές περιλαμβάνουν θυσίες ιδιωτικές και δημόσιες. Τελούνταν με την ευκαιρία κάποιας χριστιανικής γιορτής, για τη γιορτή του προστάτη αγίου ή σε εξωεκκλησιαστικές περιπτώσεις όπως είναι ο θερισμός, ο αλωνισμός, η Πρωτομαγιά.
Οι περιστασιακές θυσίες έχουν πάλι χαρακτήρα δημόσιο και ιδιωτικό και σχετίζονται με α. τον κύκλο της ζωής (γάμος, τοκετός, θάνατος), β. τη θεμελίωση κτισμάτων (σπίτια, γέφυρα, ναυπήγηση πλοίου), γ. την αποτροπή κακού (αρρώστια, ανομβρία), δ. τάματα, ε. την ανεύρεση θησαυρού.
Πολλές από αυτές τις θυσίες καθιερώθηκαν σε διάφορες περιοχές όταν μια θυσία σε μια δύσκολη περίοδο λειτούργησε αποτρεπτικά για το κακό. Μετά την καθιέρωση του κουρμπανιού τηρούνταν κάθε χρόνο ανελλιπώς υπό τον φόβο ότι η διακοπή του θα επαναφέρει το κακό.
Από τα κουρμπάνια που περιγράφει ο Αικατερινίδης έχουν εξαλειφθεί αυτά που είχαν ιδιωτικό και περιστασιακό χαρακτήρα. Διατηρούνται τα κουρμπάνια μόνο σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, σταματώντας πια να θυσιάζουν το ζώο σε κοινή θέα αλλά σε σφαγεία, όπως ορίζουν οι νόμοι του κράτους. Η κοινή εστίαση επίσης απουσιάζει γιατί συνήθως οι παρευρισκόμενοι παίρνουν το φαγητό στο σπίτι τους. Ωστόσο το μαγείρεμα στα καζάνια και το γλέντι ανήμερα της γιορτής του αγίου συνεχίζονται μέχρι και στις μέρες μας - ΠΗΓΗ
Το εκκλησάκι αποτελεί σημείο αναφοράς για τα Σπάτα (οι Απόστολοι Πέτρος & Παύλος είναι οι πολιούχοι του χωριού) και κάθε χρόνο στη γιορτή του (29 Ιουνίου) γίνεται στην περιοχή ίσως το μεγαλύτερο κουρμπάνι της χώρας. Στιφάδο το λένε στα Σπάτα και για την ακρίβεια είναι στιφάδο με βοδινό.
Τα παλιά χρόνια λέει, όταν το αρκετοί έμεναν εκεί γύρω για να είναι κοντά στα ζώα τους και τα χωράφια τους κάθε χρόνο στη γιορτή των Αγίων γινόταν ένα γλέντι με σφαχτά. Κάποια στιγμή κτηνοτρόφος της περιοχής που το κοπάδι του αρρώστησε, απευθύνθηκε στους Αγίους για τη θεραπεία του κοπαδιού, τάζοντάς τους πως στη γιορτή τους θα σφάξει ένα μοσχάρι, το οποίο μάλιστα και τους υπέδειξε. Το μοσχάρι ήταν άρρωστο όπως και το υπόλοιπο κοπάδι. Οι Άγιοι έκαναν το θαύμα τους και θεράπευσαν το κοπάδι. Όταν ήρθε η ώρα της εκπλήρωσης του τάματος, το άρρωστο μοσχαράκι, είχε γίνει ένας υπέροχος ταύρος που ο κτηνοτρόφος δεν ήθελε να δώσει στους Αγίους όπως είχε υποσχεθεί. Έσφαξε και προσέφερε ένα άλλο μοσχάρι, κρατώντας τον υπέροχο ταύρο για τον εαυτό του. Δεν είχε υπολογίσει καλά όμως. Ο ταύρος έκοψε το σκοινί του και πήγε μπροστά στο εκκλησάκι. Εκεί το σκοινί μπλέχτηκε σε πάσσαλο. Ο ταύρος άρχισε να γυρνάει γύρω γύρω για να ξεφύγει, αλλά η κατάληξη ήταν μοιραία. Πνίγηκε με το σκοινί του μπροστά στο εκκλησάκι. Οι κάτοικοι το θεώρησαν σημάδι και έκτοτε κάθε χρόνο φτιάχνουν στιφάδο με ταύρους στην εορτή των Αγίων.
Αυτή την ιστορία μου τη διηγήθηκαν οι εθελοντές του στιφάδου (2024). Εάν ψάξετε λίγο στο διαδίκτυο θα βρείτε κι άλλες, παρόμοιες ή μη.
Θα περιοριστώ σ' αυτή που μου διηγήθηκαν. Το στιφάδο όπως μου είπαν είναι μια παράδοση που περνάει από γενιά σε γενιά. Προσωπικά είδα αρκετούς νέους να απασχολούνται στην παρασκευή του, κάτι που είναι ενθαρρυντικό για το μέλλον. Εθελοντές όλοι τους!
Στο video θα δείτε όλα τα στάδια της προετοιμασίας.
Κουρμπάνι
Η λέξη “κουρμπάνι” - με ρίζες τουρκικές ή εβραϊκές κατ’ άλλους - σημαίνει τόσο θυσιαστική τελετή όσο και το ίδιο το θύμα. Το κουρμπάνι αγοράζεται από ένα μέλος της κοινότητας που το έχει κάνει τάμα και προσφέρεται προς τιμήν του εκάστοτε Αγίου. Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι τα κουρμπάνια είναι κατάλοιπα των τελετών των αρχαίων Ελλήνων που η εκκλησία, μην μπορώντας να τις εξαλείψει, τελικά τις ενσωμάτωσε και στη δική της λατρεία, γι’ αυτό και ο ρόλος του παπά είναι πολύ σημαντικός. Εκείνος ευλογεί το θύμα με ειδική ευχή κι έτσι το κρέας θεωρείται αγιασμένο. Επίσης η θυσία παλαιότερα πολλές φορές γινόταν στον περίβολο της εκκλησίας. Τα κουρμπάνια ήταν πολύ σημαντικά για τις κοινότητες γιατί ήταν μια ευκαιρία για καλό φαγητό και γλέντι, κάτι που δε γινόταν συχνά. Το ζώο που επιλέγεται για το κουρμπάνι είναι κυρίως ταύρος. Πρέπει να είναι δυνατός, νεαρός, ανευνούχιστος και να μην έχει μπει ποτέ του σε ζυγό. Μαζί με τον ταύρο πολλές φορές σφάζονται αρνιά, τράγοι, κριάρια ή και μικρότερα ζώα. Το ζώο σε κάποιες περιοχές στολίζεται και περιφέρεται σε όλο το χωριό με συνοδεία μουσικής. Σε κάποιες άλλες οδηγείται απευθείας στον τόπο της θυσίας. Ο παπάς διαβάζει μια ευχή κι αμέσως μετά το ζώο θανατώνεται. Το αίμα του θεωρείται φυλαχτό γι’ αυτό όλοι σπεύδουν να βουτήξουν βαμβάκι, που έπειτα θα πάρουν σπίτι τους, ή να κάνουν στο μέτωπό τους το σημείο του σταυρού.
Κατόπιν το ζώο γδέρνεται, τεμαχίζεται και μαγειρεύεται σε μεγάλα καζάνια. Σε πολλές περιοχές το μαγειρεύουν με σιτάρι ή κριθάρι, το λεγόμενο “κεσκέκι”. Σε περιοχές της Αττικής συνήθως το μαγειρεύουν στιφάδο, πιστεύοντας ότι τα πολλά στρώματα των κρεμμυδιών συμβολίζουν την αναγέννηση ή την κυκλική επάνοδο της ζωής. Μετά το κοινό γεύμα ακολουθεί γλέντι.
Ο Αικατερινίδης στη μελέτη του Νεοελληνικές Αιματηρές Θυσίες κάνει λόγο για συγκεκριμένα είδη θυσιών, που τις χωρίζει σε δύο μεγάλες κατηγορίες: Τις ημερολογιακές και τις περιστασιακές. Οι ημερολογιακές περιλαμβάνουν θυσίες ιδιωτικές και δημόσιες. Τελούνταν με την ευκαιρία κάποιας χριστιανικής γιορτής, για τη γιορτή του προστάτη αγίου ή σε εξωεκκλησιαστικές περιπτώσεις όπως είναι ο θερισμός, ο αλωνισμός, η Πρωτομαγιά.
Οι περιστασιακές θυσίες έχουν πάλι χαρακτήρα δημόσιο και ιδιωτικό και σχετίζονται με α. τον κύκλο της ζωής (γάμος, τοκετός, θάνατος), β. τη θεμελίωση κτισμάτων (σπίτια, γέφυρα, ναυπήγηση πλοίου), γ. την αποτροπή κακού (αρρώστια, ανομβρία), δ. τάματα, ε. την ανεύρεση θησαυρού.
Πολλές από αυτές τις θυσίες καθιερώθηκαν σε διάφορες περιοχές όταν μια θυσία σε μια δύσκολη περίοδο λειτούργησε αποτρεπτικά για το κακό. Μετά την καθιέρωση του κουρμπανιού τηρούνταν κάθε χρόνο ανελλιπώς υπό τον φόβο ότι η διακοπή του θα επαναφέρει το κακό.
Από τα κουρμπάνια που περιγράφει ο Αικατερινίδης έχουν εξαλειφθεί αυτά που είχαν ιδιωτικό και περιστασιακό χαρακτήρα. Διατηρούνται τα κουρμπάνια μόνο σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, σταματώντας πια να θυσιάζουν το ζώο σε κοινή θέα αλλά σε σφαγεία, όπως ορίζουν οι νόμοι του κράτους. Η κοινή εστίαση επίσης απουσιάζει γιατί συνήθως οι παρευρισκόμενοι παίρνουν το φαγητό στο σπίτι τους. Ωστόσο το μαγείρεμα στα καζάνια και το γλέντι ανήμερα της γιορτής του αγίου συνεχίζονται μέχρι και στις μέρες μας - ΠΗΓΗ
Χτισμένο τον 14ο αιώνα σήμερα βρίσκεται δίπλα σε αεροδιάδρομο του Ελ. Βενιζέλος. Η αρχική του θέση ήταν 340 μέτρα ανατολικότερα ακριβώς πάνω στον αεροδιάδρομο. Μετακινήθηκε κατά την κατασκευή του αεροδρομίου.