Το μπλόκο της Κοκκινιάς

«Το μεγάλο μπλόκο της Κοκκινιάς θα μείνει στην ιστορία της Αντίστασης για τον μαζικό ηρωισμό και την καρτερία που έδειξε ο λαός της και η εαμική αντιστασιακή ηγεσία του. Οι γενιές που θα’ ρθουν θα μιλάνε: 
Για τον Αποστόλη, τον γραμματέα της ΚΟΒ Κιλικιανών, που τον πρόδοσε ο Μπαντράνης και τον ειρωνεύτηκε ‘‘Τα σέβη μου λοχαγέ μου’’, και ενώ τον έσερναν για να τον κρεμάσουν και τον κομμάτιαζαν, του ’βγαζαν τα μάτια και τον καλούσαν να προδώσει για να γλιτώσει, τους έφτυνε, φωνάζοντας ‘‘βγάλτε το από το μυαλό σας καθάρματα ότι θα με κάνετε να προδώσω’’.
Τον Παναγιώτη Ασμάνη που τον σκότωσε ο ίδιος ο Πλυτζανόπουλος, αφού τον βασάνισαν πρώτα, τον Περιβόλα που χύμηξε να δαγκώσει στο λαιμό τον αρχιπροδότη Πλυτζανόπουλο.
Τον Στέλιο Καζακίδη, που αφού τον βασάνισαν φριχτά, τον έσερναν σακατεμένο με βγαλμένο το ένα μάτι ανάμεσα στον κόσμο για να προδόσει κι αυτός φώναζε: ‘‘Αδέλφια, σηκώστε τα κεφάλια σας ψηλά. Μη φοβάστε, δεν πρόκειται να προδόσω’’…
Τη θρυλική Διαμάντω, που την πήγαιναν οι Γερμανοτσολιάδες στη μάντρα, χτυπώντας την με τους υποκόπανους και ξεσκίζοντας τις σάρκες της κι αυτή αγέρωχα τους έβριζε: ‘‘Προδότες, γερμανοτσολιάδες, θα το πληρώσετε!’’ κι έλεγε στο επονιτάκι δίπλα της, που κιτρίνισε από το πολύ αίμα, τα πτώματα, το χαλασμό: ‘‘Μια ζωή έχουμε, ας την πάρουν οι προδότες. Χιλιάδες λεβέντες θα εκδικηθούνε…’’. 
Κοντά στη Διαμάντω, η Κατίνα, η Καλλιόπη, η Αθηνά. Διαλεχτές αγωνίστριες, που μαρτύρησαν κι εκτελέστηκαν στη μάντρα».
Από το βιβλίο "ΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ" - ΚΩΤΣΑΚΗΣ Α. ΣΠΥΡΟΣ
Από το Μάρτη του 1944 – που έγινε η Μάχη της Κοκκινιάς – μέχρι το Μπλόκο, που πραγματοποιήθηκε στις 17 Αυγούστου του ίδιου χρόνου, η Κοκκινιά προετοιμαζόταν για μια απαράμιλλη σε βαναυσότητα αιματηρή θυσία. Οι ταγματασφαλίτες πραγματοποιούσαν “μπλόκα” στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά, προκειμένου να εντοπίσουν τους Κοκκινιώτες αντάρτες. Οι αντιστασιακές οργανώσεις έδωσαν εντολή στα στελέχη τους να διαμένουν τις νύχτες εκτός Κοκκινιάς.
Στις 15 Αυγούστου 1944 οι Γερμανοί επιχειρούν να μπουν από τα Μανιάτικα του Πειραιά στο νότιο μέρος της Κοκκινιάς, οπότε γίνονται αντιληπτοί από το λαό και τις αντιστασιακές οργανώσεις. Η αναχαίτισή τους αρχίζει αμέσως και καταλήγει σε πολύωρες οδομαχίες. Οι μάχες διαδραματίζονται σ’ όλες τις γειτονιές της Κοκκινιάς, ενώ τα μέτωπα των συγκρούσεων συγκλίνουν στο κέντρο της.
Προς το ξημέρωμα της 17ης Αυγούστου, κοντά στις 2:30΄ το πρωί ξεκινά το δράμα της ομαδικής εξόντωσης που θα κορυφωθεί όταν ανέβει ο ήλιος. Δεκάδες γερμανικά καμιόνια περικυκλώνουν τις γύρω περιοχές: Κορυδαλλό, Αιγάλεω, Δαφνί, Ρέντη, Κερατσίνι, Φάληρο, Πειραιά. Την ώρα που ο κόσμος κοιμάται, 3.000 Γερμανοί κι Έλληνες ταγματασφαλίτες εισβάλλουν βαριά οπλισμένοι στην Κοκκινιά.
Πανικός κυριαρχεί παντού. Οι στέγες, οι καταπακτές και τα πηγάδια αποτελούν τις κρυψώνες των αρρένων Κοκκινιωτών. Οι πόρτες των φτωχικών παραγκόσπιτων γκρεμίζονται, ενώ οι αγωνιστές σέρνονται με κλωτσιές και βρισιές στον τόπο του μαρτυρίου. Όσοι δεν υπακούν την εντολή εκτελούνται επιτόπου στα σπίτια τους. Η αντίσταση των ΕΛΑΣιτών πνίγεται στο αίμα.
Γύρω στις 8:00΄ η πλατεία της Οσίας Ξένης κι οι γύρω δρόμοι ξεχειλίζουν από κόσμο. Χιλιάδες άτομα συγκεντρώνονται και χωρίζονται σε πεντάδες με κενά μεταξύ τους, έτσι ώστε οι κουκουλοφόροι να υποδεικνύουν ποιος θα θανατωθεί. Όσες γυναίκες προσπαθούν να πλησιάσουν τους κρατούμενους για να τους προσφέρουν νερό κακοποιούνται μπροστά σε όλους. Ο τόπος της εκτέλεσης είναι κοντά στην πλατεία της Οσίας Ξένης.. Η εικόνα είναι αποτρόπαια. Σωρός τα πτώματα τσουβαλιασμένα το ένα πάνω στ’ άλλο. Οι Γερμανοί δίνουν διαταγή στους κουκουλοφόρους να σκυλέψουν τους νεκρούς. Καθώς παλεύουν με τα κουφάρια για να βρουν τα πολύτιμα αντικείμενα πέφτουν ξέπνοοι από τα γερμανικά πολυβόλα.
Μια ομάδα ανταρτών - με επικεφαλής την ξακουστή αντάρτισσα Διαμάντω Κουμπάκη - κρύβονται στο βόρειο τμήμα της πόλης στα σπίτια συναγωνιστών. Η περιοχή ζώνεται από τους Γερμανούς στις φλόγες. Το κρησφύγετο της ομάδας αποκαλύπτεται, η αντάρτισσα συλλαμβάνεται κι οδηγείται με άγριο ξυλοδαρμό στη Μάντρα, όπου θ’ αφήσει αγέρωχη την τελευταία πνοή της.
Η αυλαία της τραγωδίας κλείνει γύρω στις 18:00΄ με το ξεδιάλεγμα 8.000 ομήρων. Η πόλη μυρίζει θάνατο. Η Κοκκινιά μετρά τους νεκρούς της, οι οποίοι ξεπερνούν τους 148. 
Μετά την απελευθέρωση, η ηγεσία των Ταγμάτων Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων του διοικητή του 1ου ευζωνικού τάγματος, Ιωάννη Πλυντζανόπουλου, και των σημαντικότερων συνεργατών του, δικάστηκε για συμμετοχή σε περίπου 30 μπλόκα. Όλοι οι κατηγορούμενοι κηρύχθηκαν αθώοι, το Μάρτιο του 1947. 
Η πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ επέλεξε την 17η Αυγούστου του 1982 ως ημέρα έναρξης της ολομέλειας για την ψήφιση του νόμου αναφορικά με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Το 1986, ο χώρος αναγνωρίστηκε ως «τόπος μνήμης» στον οποίο και εγκαινιάστηκε η «Μάντρα μπλόκου Κοκκινιάς».
Και πως αλλάζει η ιστορία ή πως γίνεται προσπάθεια αλλαγής της:
Την περίοδο της χούντας η διοργάνωση της τελετής μνήμης απέκτησε αντικομμουνιστικό χαρακτήρα. Είναι ενδεικτικό ότι στην πρώτη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1967 αποσιωπήθηκε η συμμετοχή των ταγματασφαλιτών. Μάλιστα προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι «κύριος αποκλειστικός στόχος» του μπλόκου ήταν μέλη της ΟΠΛΑ, καθώς και ότι οι κουκουλοφόροι καταδότες ήταν εντεταλμένα μέλη του ΚΚΕ.
Στις 17 Αυγούστου 1968 έγιναν τα αποκαλυπτήρια μία νέας αναμνηστικής πλάκας στη μάντρα η οποία έφερε την επιγραφή «Προδόται και μασκοφόροι κομμουνισταί εαμίται, ελασίται παρέδωσαν εις τους βάρβαρους κατακτητάς την 17ην Αυγούστου 1944 αγνούς πατριώτας αγωνιστάς της Εθνικής Αντιστάσεως, τέκνα ηρωικά της Νικαίας, οι οποίοι και εξετελέσθησαν εις τον χώρον τούτον».
Η επιγραφή αφαιρέθηκε μετά την πτώση της δικτατορίας τον Ιούλιο του 1974.