Τι να πει κανείς, τι να προσθέσει, σε όσα ήδη έχουν ειπωθεί και έχουν γραφτεί γι' αυτό το κόσμημα...
Κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, στον «μελισσοτρόφο» Υμηττό δημιουργήθηκαν δύο διδασκαλεία. Του Πολύζηλου και του Διόδωρου. Αυτά βρίσκονταν κοντά στη σημερινή Μονή Αστερίου ή Μονή Ταξιαρχών.
Μια άλλη σύγχυση που μπορεί να γίνει είναι ο Λόφος των Ταξιαρχών με τη Μονή των Ταξιαρχών (Αστερίου). Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η Μονή Ταξιαρχών βρίσκεται Βορειοανατολικά της Μονής στα 3,5 χλμ περίπου, ενώ ο Λόφος των Ταξιαρχών βρίσκεται δυτικά της Μονής στα 400 περίπου μέτρα.
Πέρα από τον «μελισσοτρόφο» Υμηττό η περιοχή είχε ακόμη ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Το νερό! Από τις πηγές της περιοχής ξεκινάει ο Ιλισσός. Η Κυλλοῦ Πἠρα ή Κυλλουπήρα ή Καλλοπούλα, η πηγή Καλλία που σήμερα λέγεται πηγή Κριού ή και πηγή της Μονής Καισαριανής και η πηγή Ταξιαρχών. Προσέξτε, υπάρχουν διαφωνίες για το που βρίσκονταν αυτές οι πηγές και για το αν ήταν όλες πηγές ή υπήρχε μόνο μια πηγή που το νερό της διακλαδωνόταν.
Μέσα στην Αθήνα, χαμηλά στον Υμηττό, τον τρελό, που λένε οι Αθηναίοι.
Εάν αποφασίσετε να πάτε προγραμματίστε να έχετε χρόνο. Τόσο για να θαυμάσετε τη Μονή, όσο και για να κάνετε βόλτα στα γύρω γύρω αξιοθέατα, δηλαδή, τον λόφο των Ταξιαρχών (περίπου 400 μέτρα από τη Μονή). Επίσης καλό είναι κάνοντας τη βόλτα σας μέσα στο δάσος να φτάσετε μέχρι το εκκλησάκι της Αναλήψεως.
Σας έχω video από όλα αυτά. Εάν βαριέστε τα κείμενα, δείτε εδώ τα videos. Αυτό της Μονής, καθώς και αυτό που έχει μόνο τις τοιχογραφίες έχει και σπικάζ. Το δεύτερο με δυσκόλεψε αρκετά...
Από όλα όσα είδα στη Μονή και τα πέριξ αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν οι τοιχογραφίες της Μονής (δείτε το παρακάτω video), και ο Λουτρώνας. Η Μονή και ο Λουτρώνας χτίστηκαν τον 11ο - 12ο αιώνα.
Ο Λουτρώνας που χρησίμευε αρχικά στο να έχουν οι μοναχοί ζεστό νερό για διάφορες χρήσεις, στην πάροδο όμως των αιώνων έχει πάρει διάφορες χρήσεις. Για παράδειγμα σήμερα στο εσωτερικό του υπάρχουν ελαιοπιεστήρια, άρα κάποτε ήταν λιοτρίβι. Ίσως και φούρνος.
Κάπου διάβασα (μια πηγή μόνο) πως στο εσωτερικό του κατά την επανάσταση έφτιαχναν πυρομαχικά, καίγοντας τα βιβλία της πλούσιας βιβλιοθήκης που είχε ή Μονή.
Κατά μια άλλη εκδοχή, για τη βιβλιοθήκη της μονής που διέθετε αρχεία από βιβλιοθήκες της αρχαιότητας, «τα χειρόγραφα πωλήθηκαν σε Άγγλους ως μεμβράνες ενώ τα υπόλοιπα αρχεία χρησιμοποιήθηκαν στις κουζίνες της μητρόπολης». Κατά τη διάρκεια της Άλωσης των Αθηνών από τους Τούρκους, τα χειρόγραφα μεταφέρθηκαν στην Ακρόπολη και χρησιμοποιήθηκαν για να ανάψουν θρυαλλίδες.
Μια τρίτη εκδοχή λέει πως τα βιβλία μεταφέρθηκαν στη Μονή Φανερωμένης στη Σαλαμίνα και εκεί κάηκαν σε πυρκαγιά.
Ας τα πάμε όμως από την αρχή της Ιστορίας:
Η αρχή στην περιοχή αυτή του Υμηττού έγινε κατά τη νεολιθική εποχή. Τον 8ο π.Χ. αιώνα χτίζεται Ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα (υπάρχει η άποψη πως ήταν αφιερωμένο στη Αφροδίτη, στη Ρέα, ή στην Κυβέλη. Γενικώς η περιοχή ήταν τόπος λατρείας γυναικείων Θεότητων). Από αυτό το Ιερό αυτό έχουν βρεθεί λατρευτικά αντικείμενα: ενεπίγραφα όστρακα αγγείων (8ος αι. π.Χ.), αναθηματικοί κιονίσκοι, μαρμάρινο ανάγλυφο με την καθισμένη θεά, και η αρχαϊκή κεφαλή κριού, που χρησίμευε ως κρουνός.Κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, στον «μελισσοτρόφο» Υμηττό δημιουργήθηκαν δύο διδασκαλεία. Του Πολύζηλου και του Διόδωρου. Αυτά βρίσκονταν κοντά στη σημερινή Μονή Αστερίου ή Μονή Ταξιαρχών.
Μια άλλη σύγχυση που μπορεί να γίνει είναι ο Λόφος των Ταξιαρχών με τη Μονή των Ταξιαρχών (Αστερίου). Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η Μονή Ταξιαρχών βρίσκεται Βορειοανατολικά της Μονής στα 3,5 χλμ περίπου, ενώ ο Λόφος των Ταξιαρχών βρίσκεται δυτικά της Μονής στα 400 περίπου μέτρα.
Στην περιοχή αυτή λοιπόν που ήταν ιδανική για μελίσσια και είχε μπόλικο νερό (ας μην πούμε για την μαγευτική θέα) άρχισαν να μαζεύονται χριστιανοί αναχωρητές προκειμένου να βρουν την ηρεμία τους. Έτσι δημιουργούνται τα πρώτα κοινόβια. Το πρώτο στον λόφο των Ταξαρχών, όπου έχουν βρεθεί τα ερείπια Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής. Πάνω στα ερείπια αυτά κατά τον 10 αιώνα χτίστηκε κι άλλη Εκκλησία (μάλλον Ταξιάρχες).
Σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη θεωρία, ο πρώτος χριστιανικός ναός στην ευρύτερη περιοχή του Υμηττού χτίστηκε κατά τον 5-6ο αιώνα μ.Χ.. Πρόκειται για την τρίκλιτη βασιλική, τα ερείπια της οποίας είναι ορατά μέχρι σήμερα. Πιθανώς μάλιστα, η αρχική Μονή Καισαριανής να ιδρύθηκε στον συγκεκριμένο χώρο έχουσα ως καθολικό την εν λόγω Βασιλική. Κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ., στην θέση της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που στο ενδιάμεσο καταστράφηκε, χτίστηκε ένας μικρότερος σταυροειδής ναός και ένα παρεκκλήσι δίπλα του. 
Η θέση αυτή που όπως προείπα ίσως είναι και η πρώτη θέση της Μονής ήταν πολύ φανερή. έτσι οι μοναχοί ήταν ιδιαίτερα ευάλωτοι σε επιθέσεις. Έτσι, τον 11ο - 12ο αιώνα χτίζεται το Καθολικό της σημερινή Μονής Καισαριανής και ο Λουτρώνας. 
Το 1458 στη Μονή, από τον ηγούμενο, παραδίδεται στον Μωάμεθ τον Β’ το κλειδί της Πόλης. Από τότε η Μονή γνωρίζει μεγάλη άνθιση και λαμβάνει αρκετά προνόμια. Από το 1678 έως το 1792 λειτουργούσε ως Σταυροπηγιακή, δηλαδή δεν υπαγόταν στην Αρχιεπισκοπή των Αθηνών. Μετά την επανάσταση ξεκινά μια κατρακύλα για τη Μονή, για να κλείσει το 1833, με διάταγμα των Βαυαρών.
Οι μοναχοί μετακομίζουν στη νέα θέση εξακολουθούν όμως να χρησιμοποιούν τον Ναό των Ταξιαρχών ως Ναό του Κοιμητηρίου τους. Ο λόφος λέγεται και «Κοιμητήριο των Πατέρων». Μέχρι τότε οι Ναοί στον λόφο των ταξιαρχών είναι τρείς. Παλαιοχριστιανική, Ταξιαρχών και Παρεκκλήσι. Το 1687, το παρεκκλήσι αυτό οι Φράγκοι που κατέλαβαν την Αθήνα το μετέτρεψαν σε Καθολικό Ναό του Αγίου Μάρκου. Αυτό είναι στην καλύτερη κατάσταση σήμερα. Αυτό είναι το «Φραγκομονάστηρο».
Κατά τον 17ο αιώνα χτίζεται ένα ακόμα εκκλησάκι στην περιοχή, λίγο πιο πέρα. Ταξιάρχες κι αυτό. Μάλλον οι παλιοί ταξιάρχες δεν εξυπηρετούσαν πλέον τις ανάγκες του κοιμητηρίου.
Κατά τον 17ο αιώνα χτίζεται ένα ακόμα εκκλησάκι στην περιοχή, λίγο πιο πέρα. Ταξιάρχες κι αυτό. Μάλλον οι παλιοί ταξιάρχες δεν εξυπηρετούσαν πλέον τις ανάγκες του κοιμητηρίου.
Συμπερασματικά, στον λόφο των Ταξιαρχών υπάρχουν 4 Ναοί και στο σημείο αυτό ήταν η πρώτη Μονή Καισαριανής.
Ας ξαναπάμε στη σημερινή Μονή. Σας είπα παραπάνω για το Καθολικό και τον Λουτρώνα. Ο Νάρθηκας, καθώς και το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου είναι προσθήκες του 17ου αιώνα, η δε τραπεζαρία και τα κελιά είναι και αυτά μεταβυζαντινά και προσφάτως ανακαινισμένα. Στο μέσο των κελιών που είναι σε δύο ορόφους, δεσπόζει τριώροφο κτίσμα γνωστό ως Πύργος των Μπενιζέλων. Οι Μπενιζέλοι ήταν προεστοί της Αθήνας. Από την οικογένεια αυτή προέρχεται η Οσία Φιλοθέη και ο Ιωάννης Γεννάδιος. Το αρχοντικό τους σώζεται ακόμα στην Πλάκα, στην οδό Αδριανού. Εμφανίζονται και ως κτήτορες της Μονής, κάτι που μάλλον δεν ευσταθεί. Βοήθησαν πάντως πάρα πολύ τη Μονή.
Εκκλησάκι της Αναλήψεως ή «Τρύπια Εκκλησιά»
Διατηρώ πολλές αμφιβολίες αν όντως πρόκειται για εκκλησάκι ή για μια κατασκευή προκειμένου να προστατεύει από τα νερά υδραγωγείου που βρίσκεται πιο ψηλά και κατέληγαν εδώ. Τα νερά αυτά θεωρούνταν "θαυματουργά". Αγίασμα τα έλεγαν και συνέρρεαν στο σημείο αυτό πολλοί πιστοί.
Ο Παπαδιαμάντης στο διήγημά του "Το θαύμα της Καισαριανής", γράφει:
Ἦτον μία σπηλιὰ ὡραία, στὸ βράχο τὸν θεόρατο, μὲ χρῶμα σταχτερό, ποὺ ἔσταζε δροσιὲς ὁλόγυρα. Μοσχοβολοῦσε ὁ τόπος ἀπὸ θυμάρια, ἀπὸ σκοίνους κι ἀγριοδυόσμο. Κόσμος ἕνα πλῆθος, γυναῖκες ἕνα σωρό, ἄνδρες πολλοὶ καὶ παιδιὰ ἕνα μελίσσι, ἄλλοι ὀρθοί, ἄλλοι καθισμένοι, μερικοὶ ἄρρωστοι, ἀπὸ διάφορες ἀσθένειες, μισεροὶ καὶ σακατεμένοι, βρίσκονταν ἐκεῖ, κ᾽ ἔκαναν τὸ σταυρό τους. Ἕνας παπὰς μὲ τὸ πετραχήλι ἔστεκε στὴ μέση· εἶχε κάμει Παράκληση, καὶ τώρα ἦτον στὸ τέλος. Ἔψελναν «Τὴν πᾶσα ὀλπίδα μου», κ᾽ ἔκαναν μετάνοιες. Σὰν εἶπε τὸ «Δι᾽ αὐκῶν» ὁ παπὰς πάλι ἄρχισε νὰ ψέλνῃ Ἁγιασμό, μέσα σὲ μιὰ λεκάνη μεγάλη σὰν κολυμβήθρα, φυσικὰ φτιασμένη στὸ βράχο, θεόχτιστη, ὡς φαίνεται. 
Να σας πω πως ενώ όλοι λένε για το πόσο προσεγμένο είναι το εκκλησάκι, προσωπικά με ενόχλησε η πληθώρα από εικόνες και εικονίτσες που όχι μόνο κρέμονται στους τοίχους, αρκετές είναι πεταμένες κάτω, μέσα στη σκόνη και τη βρώμα. Δεν θέλω να πιστέψω πως ήταν κι αυτές κρεμασμένες και κάποιος κατέβαζε μια για να βάλει τη δική του και έτσι μαζεύτηκαν τόσες χάμω...
Βόλτα στο Δάσος
Εάν πάτε σε όλα τα παραπάνω, αναγκαστικά θα κάνετε και βόλτα στο δάσος. Ένα δάσος με σημαντική ποικιλία ειδών, ένα τυπικό Αττικό δάσος. Προσεγμένο και περιποιημένο!
